Әрбір адам – өзіне ғана тән мінез-құлық, қабілет және өмірлік тәжірибеге ие қайталанбас тұлға. Адамдардың бір-біріне ұқсамауы – табиғаттың заңдылығы. Бұл ерекшелік адамзат қоғамының дамуына, мәдениеттің, ғылымның және өнердің өркендеуіне негіз болады.
Адамның қайталанбастығы оның ойлау қабілеті, ішкі дүниесі, сезімдері мен өмірлік мақсаттарында көрінеді. Әркімнің өмірге деген көзқарасы, құндылықтары мен армандары бар. Бір адам шығармашылыққа жақын болса, енді бірі ғылымға, спортқа немесе кәсіпкерлікке құмар болуы мүмкін. Бұл айырмашылықтар қоғамды алға жетелейтін маңызды факторлардың бірі.
Кекету мен нұқату – адамның сөз арқылы өзгеге психологиялық қысым көрсетуінің бір түрі. Бұл көбіне әжуалау, кемсіту немесе қарсыластың әлсіз тұстарын бетіне басу арқылы жүзеге асады.
- Ирония (Қайшы мағынада сөйлеу) – мысалы, адамның жетістігін әдейі керісінше бағалау («Өте жақсы орындадың! Тағы да осылайша қателесіп көрші!»).
- Сарказм (Ащы әжуалау) – әдейі өткір, тіпті ренжітетін сөздер айту («Ой, сенен ақылды адам жоқ қой!»).
- Масқаралау (Жеке кемшіліктерді көрсету) – адамның әлсіз тұсын ашық түрде әжуалау.
- Тұспалдау (Ашық айтпай, жасырын түрде кемсіту) – мысалы, адамның қателігін тура айтпай, оны әзіл ретінде жеткізу.
Кекету мен нұқатудың салдары
- Адамның өз-өзіне деген сенімін төмендетеді.
- Қарым-қатынасты бұзады.
- Жанжал тудырады және адамдар арасында түсініспеушілікке әкеледі.
Мұндай қарым-қатынастан қалай сақтануға болады?
- Ашық, шынайы қарым-қатынас орнату.
- Кекетулерге жауап бермей, сабыр сақтау немесе қарсыласты диалогқа шақыру.
- Өзара сыйластық пен құрметті сақтауға тырысу.
Әрбір адам – жеке дара тұлға. Оның қайталанбас болуы – қоғам үшін құнды. Әр адам өз ерекшелігін сақтап, оны дамытуға күш салса, қоғам да соғұрлым алға жылжиды. Сонымен қатар, адамдар бір-біріне құрметпен қарап, кекету мен нұқатудан аулақ болу керек. Өзара сыйластық пен қолдау ғана шынайы дамуға жол ашады.