Сурет: ашық дереккөз
Жүсіпбек Аймауытов (1889-1931) – қазақтың көрнекті жазушысы, драматург, публицист, аудармашы, педагог және қоғам қайраткері. Ол ХХ ғасыр басындағы қазақ әдебиеті мен мәдениетінің қалыптасуына зор үлес қосқан тұлғалардың бірі. Оның шығармалары терең философиялық ойларымен, ұлттық сана-сезімді оятуымен ерекшеленеді.
Балалық шағы мен білім алуы
Жүсіпбек Аймауытов 1889 жылы қазіргі Павлодар облысы, Баянауыл ауданында дүниеге келген. Жастайынан зерек, білімге құштар болып өсті. Алғаш ауыл молдасынан сауатын ашып, кейін орыс-қазақ мектебінде оқыды. 1914-1919 жылдары Семейдегі мұғалімдер семинариясында білім алып, Алаш қозғалысының жетекші қайраткерлерімен жақын араласты.
Шығармашылығы мен әдеби мұрасы
Жүсіпбек Аймауытов қазақ прозасы мен драматургиясының негізін қалаушылардың бірі болды. Оның шығармаларында адам жанының терең психологиялық иірімдері, ұлттық болмыс пен ағартушылық идеялары көрініс тапты.
Романдары:
- «Қартқожа» (1926) – Қазақ халқының ұлттық сана-сезімінің қалыптасуын бейнелейтін алғашқы қазақ романдарының бірі.
- «Ақбілек» (1927) – Қоғамдағы әлеуметтік теңсіздік пен әйел тағдыры туралы психологиялық роман.
Пьесалары:
- «Шернияз», «Ел қорғаны», «Мансапқорлар» – Қазақ театр өнерінің дамуына ықпал еткен драмалық шығармалар.
Аудармалары:
- Л. Толстой, А. Чехов, Г. Мопассан, Н. Гоголь шығармаларын қазақ тіліне аударды.
Педагогикалық еңбектері:
- «Психология», «Жан жүйесі және өнер таңдау», «Тәрбиеге жетекші» – Қазақ тіліндегі алғашқы психология және педагогика оқулықтары.
Қуғын-сүргін және қайғылы тағдыры
Жүсіпбек Аймауытов Алаш қозғалысына жақын болғандықтан, Кеңес билігінің күдігіне ілінді. 1929 жылы «ұлтшыл» деген айыппен тұтқындалып, 1931 жылы атылды.
Мұрасының қайта жаңғыруы
Кеңес дәуірінде есімі көп жылдар бойы аталмай келді. Тек 1988 жылы ғана ақталып, шығармалары халыққа қайта оралды. Бүгінде Жүсіпбек Аймауытовтың еңбектері қазақ әдебиетінің алтын қазынасының бір бөлігі болып табылады.
«Ел үшін еткен еңбек елеусіз қалмайды» деген сөзіндей, оның мол мұрасы ұрпаққа үлгі болып қалды.